Ahmaklık ve Küstahlık

Ahmaklık ve küstahlık iki kardeş gibidir. Küstahlık varsa ahmaklık muhakkak vardır. Ama ahmaklığın olduğu yere küstahlık her zaman uğramaz. Ahmaklık çoğu zaman saflıktan ileri gelir. Küstahlık ise tamamen benlikten ve şeytanlıktan gelir.

Adam 600 Türk Lirası kirasını ödemek için bankadan 5000 TL kredi çekip aylık 200 TL taksit ödüyorum, kara geçiyorum ekonomi iyi diyorsa ahmaktır. Ama iktidardan beslenip yalakalıkla aldığı unvanlarla, buna bağlı olarak aldığı avantalar olmasa açlıktan nefesi kokacağını bildiği halde kendine bakmadan ekonomi iyi diye ahkâm kesiyor ise hem küstahtır hem ahmaktır.

Bilmediği bir yapı ya da olay hakkında boş boş atıp tutmak ahmaklıktır. Ama bunu tartışmaya açmak yazıya dökmek hem küstahlık hem ahmaklıktır.

Adam benim bir görevim var, ben şuna şuna hizmet ediyorum diyor ve şerre hizmet ediyor ve bu adamın iyiliklerine bakıp ondan medet ummak ahmaklıktır.

Ama o adam sayesinde bir yerlere gelip onun şerre hizmet ettiğini bildiği halde onun şerli işlerini alkışlamakla kalmayıp herkesinde ona tabi olmasını istemek hem küstahlık hem ahmaklıktır.

Hakkı ve adaleti sayısal çoğunlukla ifade etmeye çalışmak, ben çokluğum o zaman haklıyım demek ahmaklıktır. Yaptığı yanlışı, yaptığı dalavereyi benim gücüm var diye yapıyorum size mi soracağım demek ise hem küstahlık hem ahmaklıktır.

Bu asil milleti küçük görüp şunlar şunlar olmasaydı siz adam olamazdınız diye tahkir etmek ahmaklıktır. Onlar olmasaydı devletiniz olmazdı, nefesiniz kokardı geri kalırdınız gibi saçmalık ve zırvalıklar hem küstahlık hem ahmaklıktır.

Bir düşünürün dediği gibi “Her şey zehirdir. Mühim olan dozdur.” Ahmaklıklar dozu kaçınca küstahlığa oda hakarete kadar uzuyor. Herkes itidalli, aklı selim ile hareket eder başkalarının değerlerine hakaret etmeden iletişim kurabilirse çok daha sağlıklı bir toplum haline gelebiliriz. Şairin de dediği gibi:

Âyinesi iştir kişinin lâfa bakılmaz
Şahsın görünür rütbe–i aklı eserinde
Nush ile uslanmayanı etmeli tekdir
Tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir
İdraki meâli bu küçük akla gerekmez
Zira bu terazi bu kadar sıkleti çekmez.
İncinmemek istersen eğer mülk–i fenada
Bir kimseyi incitmemeğe hasr–ı meram et
İnsana sadakat yakışır görse de ikrah
Yardımcısıdır doğruların Hazret–i Allah.

Ziya Paşa